Problemen van het onderzoek
En hoe ze weer overwonnen worden.
Ik heb onderzoek gedaan naar hoe studenten omgaan met religie in de vorming van hun collectieve identiteit. Dit onderzoek heb ik gedaan in de stad Ulan Ude, Buryatia, Russische Federatie. Dit onderzoek was vanaf het begin al eentje die niet helemaal op rolletjes verliep.
Voor het onderzoek heb ik een literatuurstudie gedaan naar de discussie rond het onderwerp collectieve identiteiten, met in het specifiek etniciteit, omdat dit onderwerp mij fascineert. Verder heb ik uiteindelijk voornamelijk literatuur gelezen over de rol van religie in collectieve identiteiten, zoals nationale en etnische identiteiten (zie ook Bonnell 1996 en Fawcett 2000). Ik wilde een onderzoek doen naar religie, omdat ook dit onderwerp mij al enkele jaren interesseert. De combinatie van deze twee onderwerpen vond ik extra interessant, omdat er nog veel discussie is over de rol van religie in collectieve identiteitsvorming, met name in de vorming van etnische identiteiten.
Inhoudsopgave
Inleiding
Problemen voor, tijdens en na het onderzoek
- Theoretische vraagstukken
- Visumperikelen
- Vliegticket
- Contacten
- Taal
- Heimwee
- Analyse
- Schrijven
Conclusie
Bibliografie
Inleiding.
Ik heb onderzoek gedaan naar hoe studenten omgaan met religie in de vorming van hun collectieve identiteit. Dit onderzoek heb ik gedaan in de stad Ulan Ude, Buryatia, Russische Federatie. Dit onderzoek was vanaf het begin al eentje die niet helemaal op rolletjes verliep.
Voor het onderzoek heb ik een literatuurstudie gedaan naar de discussie rond het onderwerp collectieve identiteiten, met in het specifiek etniciteit, omdat dit onderwerp mij fascineert. Verder heb ik uiteindelijk voornamelijk literatuur gelezen over de rol van religie in collectieve identiteiten, zoals nationale en etnische identiteiten (zie ook Bonnell 1996 en Fawcett 2000). Ik wilde een onderzoek doen naar religie, omdat ook dit onderwerp mij al enkele jaren interesseert. De combinatie van deze twee onderwerpen vond ik extra interessant, omdat er nog veel discussie is over de rol van religie in collectieve identiteitsvorming, met name in de vorming van etnische identiteiten.
Het onderzoek zelf heb ik vorig jaar gedaan vanaf eind april tot halverwege juli. Ik heb deze drie maanden in Ulan Ude, Buryatia gezeten. Dit is een stad in Midden-Siberië, gelegen bij het Baikalmeer en boven Mongolië. Ik heb mijn onderzoek hier gedaan onder studenten en voormalig studenten van de lokale universiteiten. Ik heb voor deze doelgroep gekozen, omdat mijn russisch nog niet goed genoeg is om interviews in af te nemen. De mensen in deze doelgroep konden over het algemeen behoorlijk goed engels praten, zodat ik wel mijn interviews kon houden. Bovendien vonden zij het ook vaak geen probleem om te tolken tijdens de gesprekken met hun vrienden en vriendinnen.
In het volgende hoofdstuk behandel ik enkele problemen, die ik tegen ben gekomen zowel voor en tijdens als na mijn onderzoek. Sommige problemen overlappen enkele zelfs enkele van deze perioden. Ik kwam ook verschillende soorten problemen tegen. De meeste problemen waren voornamelijk praktisch van aard: hoe regel je bepaalde zaken, zoals een langdurig visum. De andere problemen hadden meer met de wetenschappelijke kant van het onderzoek te maken, zoals bijvoorbeeld het analyse probleem.
Problemen voor, tijdens en na het onderzoek.
In dit hoofdstuk behandel ik enkele problemen die ik ben tegengekomen tijdens mijn onderzoek. Ik heb ze voor de orde op een enigszins chronologische volgorde gezet.
Voor mijn onderzoek liep ik tegen het probleem van de theoretische vraagstukken aan. De visumperikelen begonnen ook in die periode. Dit probleem liep echter nog door tijdens het doen van mijn onderzoek. Het organiseren van het vliegticket speelde alleen van te voren. De moeilijkheden met het vinden van contacten speelden zowel voor als tijdens mijn onderzoek. Het taalprobleem, net als mijn heimwee en de moeilijkheden met de analyse speelde in die laatste periode een rol. Ten slotte is het schrijven van mijn scriptie nu het grootste struikelblok. Echter net als met de andere problemen is dit ook een probleem dat overwonnen gaat worden.
Theoretische vraagstukken.
Ik ben begonnen aan mijn onderzoeksopzet met het plan een onderzoek te doen over de rol van religie in etniciteitsvorming. Hoe meer ik echter over etniciteit las, hoe meer ik erachter kwam, dat het een erg vaag en moeilijk te hanteren begrip is. Het wordt vaak gebruikt naast nationaliteit en ras, soms zelfs naast sociale klasse. De scheidslijn met ras en sociale klasse is uiteindelijk nog goed te maken.
Rassenonderscheid wordt hoofdzakelijk gemaakt op basis van uiterlijke kenmerken. Het is voornamelijk een onderscheidt dat gemaakt wordt voor 'zij'-groepen en veel minder voor 'wij'-groepen. Het begrip geeft dus maar een eenzijdig perspectief weer. Een sociale klasse omvat veelal een groep mensen die een soortgelijke economische status bezitten. Bij deze groepen leeft meestal geen verwantschapsgevoel.
Het onderscheidt tussen etniciteit en nationaliteit is echter vaak moeilijk te maken. In vele teksten overlappen de betekenissen van deze termen. Zo is het hebben van een verwantschapsgevoel ŽŽn van de belangrijke kenmerken van beide begrippen. Nationaliteit wordt veelal geassocieerd met een soortemet van grondgebied. Echter deze associatie komt ook vaak voor bij etniciteit. Echter bij het begrip etniciteit is het ook mogelijk dat taal of religie een kenmerkende rol spelen in het begrenzen van groepen mensen.
Een auteur die een verhelderend standpunt hierin inneemt is Anderson (2000: 201- 218). Hij heeft onderzoek gedaan onder de Evenki in Siberi‘. Hij geeft aan, dat het label etniciteit of nationaliteit door wetenschappers op een bevolkingsgroep geplakt wordt, in plaats van dat het een begrip is welke vanuit de bevolking komt. Verder maken wetenschappers kennelijk voornamelijk onderscheid tussen nationaliteit en etniciteit op basis van de grootte van de bevolkingsgroep. Hij heeft in zijn boek echter uiteindelijk wel gekozen voor de term 'nationaliteit', ook omdat het een begrip is welke in een soortgelijke vertaling ook gebruikt wordt door de onderzochte bevolkingsgroep. Echter tijdens een gesprek met Anderson vertelde hij me, dat ook hij nog steeds niet weet hoe dit termenprobleem op te lossen.
Een ander probleem in de teksten over etniciteit, is dat er vaak drie hoofdkenmerken worden onderscheiden: taal, regio en religie. Raar is echter dat auteurs vaak voor ŽŽn enkel kenmerk kiezen als hoofdkenmerk (Jenkins 1997: 120). Andere kenmerken worden hieraan ondergeschikt verklaard. Ik vraag me af waarom dit gebeurt. Naar mijn idee doen de auteurs hiermee geen recht aan de mening van de bevolkingsgroepen zelf. Een identiteit bestaat namelijk uit meerdere aspecten waarbij afhankelijk van de context ŽŽn of meerdere bepaalde identiteitsaspecten naar voren komt. Deze wisselen elkaar continue af en kunnen dus naar mijn idee door wetenschappers niet in een bepaalde hierarchie gedrukt worden.
Om tijdens mijn onderzoek niet te worstelen met deze moeilijke vraagstukken. Want als ik zelf nog niet eens weet waar precies de grenzen van het begrip etniciteit liggen, hoe kan ik studenten dan vragen naar hun etnische identiteit? Bovendien wil ik ook de mening van de onderzoekspopulatie zelf mee te laten tellen. Daarom heb ik in mijn opzet voor de neutralere term collectieve identiteiten gekozen. Ik hanteer de volgende definitie van collectieve identiteit:
Een collectieve identiteit "É represents primarily a link between the individual and a specific category or group of people. It is based on percieved sameness which at the same time implies difference with others: idenity is therefore about classification and the process of associating or equating oneself (or others) with someone or something else (Jenkins 1996: 3,4). If a category (which is the result of an act of classification) becomes a principle of group formation, then identity represents primarily a social bond between the individual and a collective or community, which may vary according to time and place, and may be accepted or contested by both outsiders and insiders. On the level of the individual person, identity is always multi-layered: every person maintains a variety of identities, i.e. belongs to several categories and groups of people at the same time." (Duijzings 1999: 18)
Veel elementen in deze definitie komen overeen met elementen uit definities van etniciteit. Echter de term collectieve identiteit is in mijn ogen een neutralere term dan etniciteit. Bovendien helpt het mijzelf om meer inzicht te krijgen in de discussie omtrent etnische identiteit en nationale identiteit.
Tijdens mijn onderzoek vond ik het overigens ook moeilijk om deze theoretische benadering om te zetten in praktische vragen. Ik had van te voren hiervoor als oplossing bedacht hele open vragen te gaan stellen zoals "wie is de respondent, vertel eens wat over jezelf." Echter welke vragen stel je precies als je wilt weten hoe identiteit zich vormt, of als je wilt weten welke rol religie daarin speelt. Hoe zet je abstracte begrippen als identiteit en religie om in vragen over praktijkervaringen. Hier heb ik mijn hele onderzoekstijd mee geworsteld. Nu achteraf vind ik dat nog steeds moeilijk. Gelukkig heb ik wel zulke interessante antwoorden dat ik denk dat hier wel enkele antwoorden op kan geven. Echter ik blijf me nog steeds ook wel afvragen of ik wel alle antwoorden heb en hoe ik het misschien beter had kunnen oplossen.
Visumperikelen.
Het was van te voren heel moeilijk om een ingang te vinden in mijn onderzoeksgebied. Ik had nog geen contacten in het Siberische gebied. Contacten zijn ten eerste van belang voor het verkrijgen van een visum, die geldig is voor meer dan ŽŽn maand. Om zoÕn visum te verkrijgen dien je namelijk een uitnodiging te krijgen van of een bevriend persoon of van een lokale officiele instantie. Geen contacten, geen uitnodiging. Ik kwam vanzelf een heleboel mensen tegen die via via ook iets met Rusland te maken hadden. Maar geen van hen kon me helpen aan een uitnodiging. Op mailtjes naar lokale instanties als de universiteiten en onderzoeksinstituten in Ulan Ude kwam geen antwoord.
Gelukkig was het wel het netwerk waardoor ik uiteindelijk toch naar Siberie heb kunnen gaan, en niet voor India (dit was mijn tweede keuze) heb hoeven te kiezen. Dit contact gaf mij het adres van een reisbureau in Amsterdam, dat gespecialiseerd is in reizen naar plekken in de Russische Federatie. Ik kon hier ook een visum kopen voor drie of zes maanden. Ik heb uiteindelijk gekozen voor de drie maanden variant. Dit was geen goedkope optie, maar wel eentje die het voor mij mogelijk maakte een wens uit te laten komen.
Eenmaal in Ulan Ude was ik verplicht mij binnen drie dagen te laten registreren. In principe was dit geen probleem. Hotels in de Russische federatie zijn namelijk verplicht je te registreren, zodra je er ŽŽn of meerdere nachten verblijft. De meeste hotels zullen je zelfs registreren voor de gehele duur van je visum. De hotels in Ulan Ude echter registreerden me alleen voor de nachten dat ik in hun hotel verbleef.
Het registreren werd dus een probleem op het moment dat ik een eigen appartement huurde. Ik moest me toen zelf voor de resterende tijd gaan registreren bij de registratieinstantie OViR. Geen probleem dacht ik. Ik ging samen met het nichtje van mijn huisbaas. Zij kon voor mij tolken en er ook voor instaan dat ik in hun huis zat de rest van de tijd.
De officier wilde mij echter niet registreren. Dit mocht ik namelijk niet zelf doen, want het de uitnodigende instantie moest mij registreren. In mijn geval zat die in Moskou. Volgens de officier moest de uitnodigende instantie mij zelf gaan aanmelden in het kantoor in Ulan Ude. Dit was dus niet echt een optie, aangezien de uitnodigende instantie alleen de uitnodiging verstrekt. Het reisbureau in Nederland handelt de verdere visumaanvraag af en het registreren gebeurt door de zusterorganisaties van het reisbureau in de Russische Federatie. Deze zusterorganisaties zaten wel in Moskou en St. Petersburg, maar helaas niet in de omgeving van Ulan Ude. Ik kon daar dus niet makkelijk even langsgaan.
Hierop mijn paspoort weer meegenomen van het OViR (wat ook al niet heel erg gemakkelijk ging) en naar de zusterorganisatie van het reisbureau in Moskou gebeld. Daar adviseerden ze me dat ik of naar een hotel moest gaan (dat was dus al geen optie meer) of het maar moest laten zitten. Vele zakenmensen in Moskou deden dat ook. Het registreren kost daar namelijk vaak drie weken en deze zakenmensen zijn vaak korter in Moskou. Ik was nog twee maanden in Ulan Ude. Dus dat was voor mij niet echt een goed excuus. Bovendien vond ik het niet zoÕn heel fijn idee, dat ik voor het niet geregistreerd-zijn een boete kon krijgen. Deze boete lag, afhankelijk van de corruptiegraad van de agent, tussen de 7 euro en de 500 euro.
Thuis er nog maar eens hard over nagedacht. Ik heb toen twee keuzes gemaakt. Ten eerste heb ik op ŽŽn van de stempels onofficieel de einddatum aangepast naar ergens halverwege juni. Dit zou me bij een straatcontrole in ieder geval weer even vrij pleiten.
Vervolgens ben ik halverwege juni voor een paar dagen naar Irkutsk gegaan, om in ieder geval een stempel in mijn paspoort te hebben van een andere stad in de Russische Federatie dan Ulan Ude. Daar had ik het geluk, dat ik mijn registratie kon halen in een hotel waar ze vroegen tot wanneer de registratie moest lopen. Ik vond mezelf heel netjes toen ik maar om een maand extra gevraagd had (dan zou ik ook nog een extra stempel in Ulan Ude moeten halen), maar de mevrouw maakte de gelukkige fout van de einddatum één augustus te maken. Deze fout was voor mij gelukkig, omdat ik me dan geen zorgen meer hoefde te maken over stempels. 27 juli ging ik alweer terug zijn naar Nederland.
Op de terugweg heeft de duanebeambte wel even gekeken naar de stempels in mijn paspoort. Ze heeft even gefronst, maar verder niks gezegd en ik kon gewoon doorlopen.
Vliegticket.
Het volgende probleem was een vliegticket naar Ulan Ude. Via internet was ik er al achter te komen, dat er in Ulan Ude een vliegveld aanwezig is, waar ook gewone passagiervluchten naartoe gaan (het is eigenlijk een militair vliegveld). Maar helaas werken nederlandse reisbureaus niet samen met Russische vliegtuigmaatschappijen. Een ander probleem was, dat ik wel via internet had uitgevonden, dat er vluchten vanaf Moskou naar Ulan Ude gaan. Deze gaan vanaf het vliegveld Domodedovo. Vanuit Nederland gaan er echter alleen vluchten naar het internationale vliegveld Sheremetyevo.
Deze twee vliegvelden liggen beide aan een andere kant van de stad. Nu is het zeker mogelijk tussen deze vliegvelden heen en weer te reizen. Maar mijn Russisch was niet optimaal. Met een taxi kan het soms drie uur duren in verband met opstoppingen. Met twee zware koffers het metrostelsel in leek me ook niet echt veilig. Ik wilde dus liever niet in Moskou van het ene vliegveld naar het andere moeten reizen.
Het internet bood ook hier weer de oplossing. Ik kwam er namelijk achter dat de maatschappij Siberian Airlines van Moskou, Domodedovo naar Ulan Ude vliegt. Bovendien vliegt deze maatschappij ook vanuit Duitsland, van Hannover bijvoorbeeld, naar Moskou, Domodedovo. Het volgende probleem, dat ik dan dus voor een ticket naar Duitsland moest bellen en 'm ook alleen daar kon afhalen (op de dag van vliegen) was na de vorige perikelen maar nietig en zeker te overkomen.
Contacten.
Eenmaal in Ulan Ude was er niemand die mij opwachtte op het vliegveld. Terwijl een Oostenrijkse Antropoloog dit toch zou verzorgen... Geluk bij een ongeluk was ik bij het instappen in Moskou al twee Finse heren tegengekomen. Zij gingen bij een vriendin in Ulan Ude op bezoek en zouden door haar opgehaald worden. Als niemand mij zou komen ophalen zouden ze haar vragen of ik misschien mee kon rijden naar de stad. Hiermee verkreeg ik ook al gelijk mijn eerste contact voor het onderzoek. Deze dame kon ook erg goed engels spreken en stelde mij voor aan enkele studenten in de stad.
Ik leerde ook op mijn eerste avond naar de plaatselijke discotheek een studente kennen. Zij kon zelf niet zo heel erg goed engels praten, maar zij heeft me wel voorgesteld aan een heleboel mensen, die dat wel konden. Verder is zij tijdens mijn verblijf ook een hele leuke vriendin geweest. Ik voelde me bij haar goed op mijn gemak. Ik heb met haar een heleboel feestdagen afgelopen en veel dieptegesprekken gehad, met het woordenboek bij de hand.
Met mijn verhuizing naar een eigen appartementje leerde ik ook het nichtje van de 'landlady' kennen. Zij zelf was ook studente en kon erg goed engels praten. Zij heeft me ook voorgesteld aan een aantal medestudenten.
De Oostenrijkse antropoloog verzorgde toch ook nog enkele waardevolle contacten tijdens mijn verblijf in Ulan Ude. Hier was ik erg blij om. Zo gaf hij me het telefoonnummer van een lokale vriendin van hem. Zij was uiteindelijk een sleutelfiguur in mijn onderzoek. Zij heeft mij aan vele respondenten geholpen en ook vaak getolkt op momenten, dat een respondent niet zo goed in engels was.
Uiteindelijk heb ik dus een heleboel mensen ontmoet. Ik heb heel sterk het gevoel dat ze allemaal naar mij toe zijn gekomen en dat ik te veel stappen (zoals het naar de universiteit gaan) niet zelf heb durven ondernemen. Ik vind het nog steeds eng om op mensen af te stappen en om hulp te vragen. De hoeveelheid mensen die ik heb leren kennen in deze korte tijd leert mij echter ook weer, dat het ook best nog wel goed komt met mij en contact maken en houden met anderen.
Taal.
Een ander probleem waar ik tegen aan liep, wat zichzelf eigenlijk ook weer vanzelf oplosde was het taalprobleem. Ik was twee jaar geleden aan een cursus Russich begonnen, maar deze taalkennis was eigenlijk bij de heenvlucht alweer behoorlijk weggezakt. Toen ik aankwam kon ik dus niet een bepaald veel woorden Russisch. De eerste drie weken dat ik in een hotel zat heb ik mezelf dan ook verplicht iedere dag minimaal ŽŽn hoofdstuk weer op te halen. Binnen die drie weken kon ik me dus ook alweer aardig redden.
Echter, mijn Russisch was nog steeds niet goed genoeg om ook intervieuws in af te kunnen nemen. Gelukkig ontmoette ik gaandeweg ook mensen waarmee ik in het engels kon spreken. Met hen heb ik interviews en informele gesprekken gehouden in het engels. Een aantal van hen hebben ook getolkt tijdens gesprekken met mensen die alleen Russisch konden praten.
In de eerste week ontmoette ik ook een studente, die ook voor de rest van mijn onderzoek een sleutelpersoon is geworden, maar die mij ook nog eens enorm heeft geholpen in het leren van de Russische taal. Dit kwam doordat zij moeilijk engels kon praten, maar het wel erg graag wilde leren. Ik aan de andere kant had moeite met Russisch, maar wilde het ook graag leren. We hadden in onze gesprekken dus continu de woordenboeken bij de hand, om te blijven begrijpen waar het gesprek over ging. Dit heeft mij enorm geholpen om mijn russische woordenschat uit te breiden. Ik ben haar hiervoor dan ook enorm dankbaar.
Heimwee.
Het volgende probleem was meer persoonlijk. Ik vond het vooral in het begin erg moeilijk om mijn draai te vinden in Ulan Ude. Ik had mezelf van te voren al wel gewaarschuwd hiervoor. Maar toch had ik van te voren nog niet door, dat ik het uiteindelijk erg moeilijk zou vinden om weg te zijn van huis. De norse omgeving waarin ik terecht kwam was hierbij ook niet erg behulpzaam.
Ik voelde me vooral in het begin totaal niet op mijn gemak. Ik wilde naar huis. Na anderhalve week had ik enkele contacten opgedaan, waarvan ik geen reacties meer kreeg. Ik vond dit erg moeilijk. Bovendien voelde ik me nog niet thuis in de taal en met de mensen. Het enige lachende gezicht dat ik tegenkwam was van het meisje in het internetkantoortje. Om het allemaal nog erger te maken miste ik mijn vriend enorm. Ik wilde helemaal niet bij hem weg zijn en al helemaal niet voor drie maanden.
Om mezelf toch nog moed te geven om door te gaan, had ik mezelf de belofte gemaakt, dat als er binnen een week niet iets zou gebeuren dat positief zou zijn voor mijn onderzoek zou ik weer naar huis mogen. Nou hoefde dit voor mij niet iets groots te zijn, maar ik geloof dat de webloglezers wel dit idee kregen (Suona 2003).
Gelukkig gebeurden er een paar dagen later een paar kleine dingetjes, die ik wel als positief kon bestempelen. Ik kreeg van een meisje, dat ik in de discotheek had ontmoet een mailtje terug. En ik zag een ander meisje, ook al in de discotheek ontmoet, bij de volgende discotheekavond. Gelukkig was het die discotheekavond weer heel gezellig. Ik fleurde door deze gebeurtenissen ook weer helemaal op. Ik had het gevoel dat ik met mijn onderzoek kon beginnen en door kon gaan.
Gelukkig werd ook het weer steeds beter, wat zeker van invloed was op de vriendelijkheid van de bevolking. Verder leerde ik steeds meer mensen kennen die mij konden helpen met mijn onderzoek en waar ik ook nog eens mee kon opschieten. Zo heb ik bijvoorbeeld enkele keren een leuk uitstapje gemaakt met een stel mensen naar het Baikalmeer. Uiteindelijk vond ik het hartstikke leuk om onderzoek te doen in Ulan Ude.
Analyse.
Gaandeweg kreeg ik steeds meer afspraken met mensen voor uitjes, ontmoetingen, interviews, gesprekken, feesdagen, etc. . Ik moet eerlijk bekennen dat het schrijven in mijn dagboek en het uitwerken van de data hierdoor enigszins in de verdrukking kwam. Het goed afstemmen van tijd voor data verzamelen en data verwerken vond ik een probleem, waar ik nog steeds niet echt een oplossing voor heb. Ik heb vaak momenten meegemaakt waarbij ik eigenlijk data had moeten verwerken, maar waarop de sociale contacten van me vroegen ergens bij aanwezig te zijn. Op sommige dagen ben ik met data verwerking niet veel verder gekomen dat blaadjes met aangevulde notities. Het bijhouden van een rubriekenboek kwam hier nog pas weer achteraan.
Ik heb halverwege mijn onderzoekstijd een kleine week een pauze genomen van het onderzoek om daarin toch een soort analyse te doen van mijn onderzoek tot dan toe, maar daarna werd het zo druk, dat ik pas weer aan die analyse toekwam toen ik weer eenmaal thuis was.
Ik bedenk me nu dat ik het een volgende keer toch anders zal moeten aanpakken. Ik wil dan mijn dagboek gelijk typen in plaats van alles te schrijven. Dat scheelt misschien wat tijd. Een ander voordeel is, dat ik alles direct digitaal heb om via het internet op te kunnen sturen naar Nederland. Een nadeel is, dat ik dan erg zal moeten uitkijken voor RSI-problemen.
Schrijven.
Nu achteraf heb ik moeite met het schrijven van mijn scriptie. Ik vind het moeilijk om uitspraken te doen over mijn onderzoek. Ik vind namelijk ook, dat er altijd nog wel weer nuanceringen mogelijk zijn. Bij vele uitspraken denk ik vaak aan voorbeelden, die die uitspraak weer nuanceren of zelfs het tegenovergestelde zeggen. Deze voorbeelden waren echter niet altijd even snel weer terug te vinden in de dagboeken en de infomatie. Bovendien is het niet echt de bedoeling van een scriptie om continu je eigen stellingen onderuit te halen.
Verder heb ik ook nog altijd twijfels over de hoeveelheid informatie. Rationeel weet ik dat ik genoeg informatie heb. Emotioneel twijfel ik hier nog altijd aan. Kan ik wel alle vragen volledig beantwoorden en doe ik dan met die antwoorden de studenten niet ergens tekort?
Tijdens het schrijven raakte ik op een gegeven moment de bomen in het bos een beetje kwijt. De teksten in de computer en op papier waren onoverzichtelijk en ik kon niet meer vinden waar ik iets had geschreven en misschien ergens anders nog drie keer. Met een nieuwe spurt ben ik nu overnieuw begonnen met een analyse door middel van het opzetten van een visuele rubriekenboek. Ik heb onze twee prikborden gekaapt om daarop mijn rubriekenboek te prikken. Dit geeft me nu al (ik ben nog bezig) veel meer overzicht over de verzamelde informatie en daarmee veel meer vertrouwen over het slagen van dit project.
Aan de hand van dit rubriekenboek wil ik een scriptie schrijven die niet alleen de overeenkomsten tussen de studenten laat zien, maar ook de verschillen. Ik wil proberen een scriptie te schrijven waarin ook de nuanceringen een goede rol spelen.
Conclusie
Ik heb drie maanden voor mijn onderzoek in Siberie gezeten. Ik heb daar veel meegemaakt en dit waren zowel leuke als minder leuke dingen. Veel van de obstakels heb ik tijdens het onderzoek kunnen overwinnen. En dit overwinnen gaf ook iedere keer weer een euforisch gevoel.
Er waren kleine, zo weer overwonnen probleempjes. Zoals het eerst niet kunnen gebruiken van een floppie in het internetkantoortje. Hierover werd ik een paar dagen later al getipt, dat ik het bestand door de centrale dame op de computer moest laten zetten. Hierna kon ik alsnog met mijn floppie tekstbestanden overzetten van mijn laptop naar het weblog of naar de mail.
Er waren ook grotere problemen, zoals geen tijd kunnen vinden voor analyse, of het mezelf niet kunnen registreren bij de OviR. Deze problemen waren echter ook niet onoverkomenlijk. Ik heb genoeg aantekeningen gemaakt om die analyse achteraf alsnog uit te kunnen voeren. Bovendien heb ik van veel mensen hun e-mailadres gekregen, voor het geval ik nog vragen heb tijdens het schrijven van mijn scriptie.
Ook het registratieprobleem viel uiteindelijk ook nog mee. Ik kon me uiteindelijk in Irkutsk voor de volledige tijd laten registreren. Ik ben geen enkele keer aangehouden om mijn registratie te laten zien. En ook bij het verlaten van het land ben ik niet opgepakt vanwege het onofficieel veranderen van de einddatum op ŽŽn van de stempels.
Terugkijkend, ben ik blij dat ik een weblog (Suona 2003) heb bijgehouden waar ik al mijn frustraties heb kunnen uiten en waar anderen me hebben kunnen aanmoedigen. Dit weblog herrinnert me er namelijk aan, dat ik het niet alleen fantastisch heb gehad, maar dat er ook moeilijke tijden waren. Ik heb achteraf gezien namelijk enorm genoten van het onderzoek doen. En ik denk dat ik alle problemen er zo weer voor over zou hebben, om weer op onderzoek te kunnen gaan.
Ik geloof verder ook dat ik te positief ben ingesteld om niet te geloven in een goed eindresultaat. Alle problemen, hoe klein of groot ook, zijn er alleen maar om overkomen te worden. Ik geloof er sterk in, dat, ook al moet er even voor gezweet en gehuild worden, uiteindelijk alles wel goed komt.
Bibliografie
Anderson, David G.
2000 Identity and Ecology in Arctic Siberia: The Number One Reindeer Brigade.
Oxford: Oxford University Press
Bonnell, Victoria E. (ed.)
1996 Identities in Transition: Eastern Europe and Russia After The Collapse Of Communism. Berkeley (CA): University of California; Center for Slavic and East European Studies. Pp 117- 128.
Duijzings, Ger
1999 Religion and the politics of identity in Kosovo. Amsterdam: Amsterdam School for Social Science Research.
Fawcett, Liz
2000 Religion, Ethnicity and Social Change.
London: Macmillan Press; New York: St. MartinÕs Press.
Jenkins, Richard
1998 Rethinking Ethnicity; Arguments and Explorations.
London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications
Suona
2003 Anouslog. Archieven: April, 2003 tot en met July 2003
http://www.anous.nl/nucleus
